Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Wanneer u wilt gaan bouwen moet u nu in veel gevallen een vergunning aanvragen. Met de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb) is dit veranderd. Gaat u bouwen, dan moet u vanaf 1 januari 2024 een onafhankelijke kwaliteitsborger inschakelen die meekijkt of het gebouw aan de technische regels voldoet. Dit is eerst alleen van toepassing op nieuwbouw. Vanaf 1 januari 2025 geldt de wet waarschijnlijk ook voor verbouwingen.

Wat verandert er zoal?

Kwaliteitsborgers

Nu controleert de gemeente of bouwwerken voldoen aan de bouwtechnische voorschriften. Na invoering van de nieuwe wet verschuift deze taak, stapsgewijs, naar zogenoemde kwaliteitsborgers. Dit zijn onafhankelijke, gecertificeerde bouwkundig experts. De kwaliteitsborger kijkt mee van het plan tot de oplevering en controleert alle technische regels en kwaliteitseisen, precies op het moment dat het nodig is Opdrachtgevers of aannemers van bouwprojecten huren de kwaliteitsborger zelf in.

Het inschakelen van een kwaliteitsborger brengt kosten met zich mee. U vindt een kwaliteitsborger via het register op de website van Vereniging Kwaliteitsborging Nederland. Uw aannemer of architect kan u hier ook bij helpen.

Vergunningsaanvraag

Het kan zijn dat u voor het bouwtechnische onderdeel van uw bouwproject geen omgevingsvergunning meer aanvraagt bij de gemeente. Bijvoorbeeld wanneer u een nieuw huis of bedrijfspand wilt bouwen of een bestaand huis wilt verbouwen. Om hier zeker van te zijn, doet u een vergunningscheck in het Omgevingsloket dat op 1 januari 2024 online gaat. Ook als u géén omgevingsvergunning nodig heeft, schakelt u een kwaliteitsborger in.

Oplevering

Bij de oplevering van het bouwwerk moet de aannemer aantonen dat aan de regelgeving is voldaan. Het kan zijn dat een bouwwerk niet gebouwd is volgens de regelgeving en gemaakte afspraken. Opdrachtgevers krijgen onder de Wkb betere mogelijkheden om de aannemer aan te sporen tot herstelwerkzaamheden. Ook moet de aannemer informatie aan de opdrachtgever geven over hoe risico's zijn afgedekt. Dit gaat om risico’s op schade door het niet nakomen van verplichtingen en gebreken na oplevering.

Invoering in stappen

De Wkb wordt in drie stappen ingevoerd. De wet noemt dit ‘gevolgklassen’.

Nieuwbouw in gevolgklasse 1

De eerste stap wordt genomen op 1 januari 2024. Vanaf die datum geldt het nieuwe systeem voor bouwplannen onder gevolgklasse 1 en alleen bij nieuwbouw binnen deze klasse. Bijvoorbeeld voor het bouwen van:

• een (vrijstaande) woning
• een fiets- of voetgangersbrug
• een recreatiewoning
• een bedrijfshal met maximaal twee verdiepingen
• Hierop zijn uitzonderingen, zoals monumenten en bedrijfspanden voor meer dan 150 personen. Bij nieuwbouw in gevolgklasse 1 schakelt u dus per 1 januari 2024 een kwaliteitsborger in.

Verbouwen in gevolgklasse 1

Vanaf 1 januari 2025 geldt de Wkb volgens planning óók voor verbouwingen van gebouwen in gevolgklasse 1. Er komt een invoeringstoets voor verbouwactiviteiten. Medio 2024 zal hierover een debat worden gevoerd. Als de invoeringstoets positief wordt beoordeeld, worden verbouwactiviteiten per 1 januari 2025 onderdeel van de Wkb. U schakelt als initiatiefnemer bij verbouwingen dus op z'n vroegst vanaf 1 januari 2025 een kwaliteitsborger in.

Gevolgklasse 2 en 3

Voor overige bouwplannen, die onder gevolgklasse 2 en 3 vallen, verandert nog niets. De gemeente blijft daarvoor de bouwtechnische toets nog zelf uitvoeren. Onder gevolgklasse 2 en 3 vallen bijvoorbeeld de bouw van appartementen, scholen, winkelcentra, stationsgebouwen en fabrieken.

Bijzondere lokale omstandigheden

Een kwaliteitsborger moet bij zijn werkzaamheden rekening houden met zogenoemde bijzondere lokale omstandigheden. Hieronder wordt uiteengezet wat dat zijn en in welke gevallen deze lokale risico’s aan de orde kunnen zijn.

Bepaalde aspecten, zoals de ligging van een gemeente of de bodemgesteldheid, maken dat er zich  specifieke risico’s kunnen voordoen bij vergunningverlening, toezicht en handhaving. Specifieke lokale omstandigheden zouden er toe kunnen leiden dat een bouwwerk niet aan de bouwtechnische vereisten uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) voldoet/kan voldoen. Voor de kwaliteitsborger moeten deze specifieke lokale omstandigheden kenbaar zijn zodat deze bij het opstellen van een risico analyse rekening kan houden met de lokale omstandigheden.

De risicoanalyse wordt gelijk met de bouwmelding ingediend. Na ontvangst van de bouwmelding wordt deze beoordeeld. Bij de beoordeling van de risicobeoordeling en het borgingsplan wordt gekeken of voldoende rekening is gehouden met deze omstandigheden. Indien dit niet het geval is, dan is er sprake van een onvolledige melding.

De voor Lelystad gebiedsspecifieke risico’s worden vastgelegd in een lijst. Dit omdat dit de lokale omstandigheden makkelijk kunnen worden aangepast.