Scheepskerkhof in de voormalige zeebodem
De provincie Flevoland herbergt het grootste scheepskerkhof op het droge ter wereld. Voor de inpoldering van Flevoland en de aanleg van de Afsluitdijk was het hier open water. Aan dat water werd in de Middeleeuwen de naam Almere gegeven. Pas later, toen het Almere tot een heuse binnenzee uitgroeide, ontstond de naam Zuiderzee.
Verbindende schakel
Scheepswrakken die in Flevoland zijn gevonden, dateren uit de periode van 1200 tot 1900. Tegenwoordig is het IJsselmeer een barrière voor het verkeer, maar in de periode dat al het verkeer en vervoer over water plaatsvond, was de Zuiderzee juist een verbindende schakel. De Zuiderzee was een gigantisch verkeersplein met tienduizenden schepen. Tijdens slecht weer, bijvoorbeeld bij het plotseling opkomen van een hevige storm, kon het gebeuren dat schepen in nood raakten en zelfs met man en muis vergingen. Op de zeebodem zakten ze weg in de slappe klei en raakten bedekt door latere afzettingen.
In kaart gebracht
In Flevoland zijn inmiddels al 450 scheepswrakken gelokaliseerd. De plaatsen waar zo’n wrak is gevonden, zijn gemarkeerd met een paal. Een deel van de scheepswrakken is door archeologen onderzocht en in kaart gebracht. Scheepswrakken zijn erg interessant omdat ze vaak als gevolg van een catastrofe zijn ontstaan. Daardoor kun je alle voorwerpen terugvinden die de opvarenden bij zich hadden, en daarmee het leven aan boord reconstrueren. Elk jaar wordt door de International Fieldschool for Maritime Archaeology Flevoland (IFMAF) in de zomermaanden een scheepsopgraving verricht. Een publieksdag maakt deel uit van elke opgraving.
Vondsten in Lelystad
In Lelystad zijn 53 vindplaatsen van scheepswrakken en scheepsonderdelen bekend. Bij deze voorraad worden drie wrakken meegerekend, die onder de waterspiegel liggen van het Markermeer en het IJsselmeer. Waarschijnlijk liggen er nog meer wrakken in deze meren. Dat moet nog verder worden onderzocht. Ongeveer de helft van de wrakken is opgegraven of verwijderd. Twee wrakken zijn ter plaatse, liggend in de bodem, geconserveerd.
Verschillende soorten schepen
De Lelystadse scheepswrakken zijn voornamelijk als vrachtschepen gebruikt en variëren van kleine bootjes die als veenderijschuit of het vervoer van stadsvuil werden gebruikt, tot zwaar gebouwde stoere tjalken en pramen. Maar ook een enorm groot schip, mogelijk een Oost-Indiëvaarder van de Verenigde Oost-Indische Compagnie maakt onderdeel uit van deze voorraad. Weer andere schepen waren in gebruik als vissersschip. Dit weten we, omdat deze schepen waren voorzien van een zogenaamde bun. Dat is een deel van het ruim, gevuld met water, zodat de gevangen vis levend en dus vers aan de wal kon worden gebracht.
Meer informatie
Nadere informatie kunt u vinden op de website www.verganeschepen.nl, waar zestien wrakken uit de gemeente Lelystad staan beschreven. In Nieuw Land Studiecentrum en bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, afdeling Lelystad vindt u opgravingsverslagen en in Nieuw Land Museum aan de Oostvaardersdijk in Lelystad kunt u een opgegraven schip met inventaris bewonderen: de ventjager.