Gemeentelijke monumenten op het Werkeiland Lelystad

Laatst gewijzigd: 29-4-2019

In 1950 werd een begin gemaakt met de aanleg van de ringdijk van Oostelijk Flevoland, de derde polder van het Zuiderzeeproject.

Werkhaven

Middenin het IJsselmeer werd Perceel P aangelegd, een dijkvak van zeven kilometer lang. Vanaf beide zijden van Perceel P werd gewerkt aan de rest van de ringdijk. Eén kilometer dijkvak werd verbreed tot vijftig à honderd meter. Op dit verbrede stuk werd een werkhaven aangelegd. Ook werd hier de bouwput gegraven voor het gemaal Wortman, één van de drie gemalen die bij het droogmaken van Oostelijk Flevoland werden ingezet. Verder werd een kamp gebouwd waar dijkwerkers en andere arbeiders werden gehuisvest. Velen van hen namen vrouw en kinderen mee.

Tweede kamp

De barakken van het arbeiderskamp waren van hout. In 1953 werd een tweede arbeiderskamp opgetrokken, ditmaal met stenen gebouwen. Het stenen kamp bestond onder meer uit drie groepen van elk twee woonbarakken, een centrale keuken, een ziekenbarak, een woning voor de kampbeheerder, een kantoor en een pension.

Geïsoleerd

De bewoners van het arbeiderskamp leidden aanvankelijk een nogal geïsoleerd bestaan: het lag immers op een eiland in het IJsselmeer. Het arbeiderskamp moest per schip worden bevoorraad. Veel vrouwen gingen iedere zaterdagmorgen per boot naar Harderwijk om daar boodschappen te doen. Begin 1954 vroor het IJsselmeer rondom Perceel P dicht en moest er zelfs een helikopter worden ingezet om voorraden naar het kamp te brengen.

Drooglegging

In oktober 1954 werd de Knardijk gesloten. Hierdoor kreeg Perceel P een directe verbinding met Harderwijk en was het dus niet langer een eiland. Desondanks wordt het verbrede dijkvak omgedoopt tot Werkeiland Lelystad. De ringdijk van Oostelijk Flevoland werd in september 1956 gesloten, en in juni 1957 viel de polder droog. Pas in 1967 arriveerden de eerste inwoners van het 'eigenlijke' Lelystad. Tot die tijd bestond Lelystad alleen maar uit het Werkeiland.

Jachthaven

Tegenwoordig is het Werkeiland Lelystad onderdeel van de wijk Lelystad-Haven. Het onderscheidt zich van de rest van Lelystad door zijn ouderdom en architectuur. Het stenen kamp staat nog grotendeels overeind. Wel is het in 1975 uitgebreid met drie extra personeelsverblijven. Twee jaar later werd het oudste gedeelte van het kamp gerenoveerd. In 2006 volgde een tweede ingrijpende renovatie. In acht van de stenen barakken zijn in totaal 24 woningen gerealiseerd. Van buiten zijn de gebouwen intact, maar van binnen zijn ze volledig vernieuwd. Desondanks is het oorspronkelijke karakter van het arbeiderskamp nog duidelijk herkenbaar. De oude werkhaven is tegenwoordig een jachthaven.

Gemeentelijke monumenten

Vanaf 2018 zijn delen van het Werkeiland Lelystad aangewezen als gemeentelijk monument.

Documenten

Meer informatie

Uitgebreide informatie over de historie van Lelystad is te vinden in Batavialand, Oostvaardersdijk 01-13, 8242 PA Lelystad, tel. 0320-225900. Zie ook de website www.flevolandsgeheugen.nl.